مختصری در خصوص داوری دعاوی

معنای لغوی داوری

داوری در لغت به معنای قضا. حکومت . قضاوت . حکم دیوان کردن . حکمیت . محاکمه کردن . یکسو نمودن میان نیک و بد. . حکمة. حکم میان دو خصم . است.

تعریف داور

شرط داوری ضمن قرارداد

شرط داوری ضمن عقد وقتی است که دو یا چند نفر در ضمن معامله ای که انجام می دهند ملتزم می شوند که در صورت بروز اختلاف بین آنان به داوری مراجعه نمایند بنابراین این نوع داوری در زمانی مورد توافق قرار می گیرد که نه تنها اختلاف و نزاعی در بین نیست بلکه ممکن است هیچ گاه رخ ندهد.

فرایند داوری

آیا همه دعاوی قابل ارجاع به داوری است؟

شرط داور

بر اساس شرط داوری دو طرف قرارداد توافق کرده و متعهد می‌شوند که در صورت بروز اختلاف، آن را از طریق داوری و خارج از دادگاه حل کنند و به دادگستری رجوع نکنند.

شرط داوری ممکن است به صورت یک شرط ضمن عقد در قرارداد گنجانده شود یا آنگه در سند مستقلی به قرارداد اصلی ضمیمه شود.

شرط داوری ممکن است خاص یا عام باشد. شرط داوری خاص محدودیتی در اختلافاتی که منجر به رجوع به داور می‌شوند ایجاد می‌کند. اما با شرط داوری عام تمام اختلافاتی که در آینده حادث می‌شوند می‌بایست با روش داوری رفع شود.

چه اشخاصی را نمی توان به عنوان داور انتخاب نمود

مطابق ماده 466 قانون آئین دادرسی مدنی اشخاص زير را هر چند با تراضي نمي توان به عنوان داور انتخاب نمود :
1 - اشخاصي كه فاقد اهليت قانوني هستند .
2 - اشخاصي كه به موجب حكم قطعي دادگاه و يا در اثر آن از داوري محروم شده اند.

چه اشخاصی را دادگاه نمی تواند به عنوان داور انتخاب نماید مگر با تراضی طرفین دعوا

مطابق ماده 469 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه نمي تواند اشخاص زير را به سمت داور تعيين نمايد مگر با تراضي طرفين:
1 - كساني كه سن آنها كمتر از بيست وپنج سال تمام باشد .
2 - كساني كه در دعوا ذينفع باشند.
3 - كساني كه با يكي از اصحاب دعوا قرابت سببي يا نسبي تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.
4 - كساني كه قيم يا كفيل يا وكيل يا مباشر امور يكي از اصحاب دعوا مي باشنديا يكي از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
5 - كساني كه خود يا همسرانشان وارث يكي از اصحاب دعوا باشند.
6 - كساني كه با يكي از اصحاب دعوا يا با اشخاصي كه قرابت نسبي يا سبيي تا درجه دوم از طبقه سوم با يكي از اصحاب دعوا دارند ، در گذشته يا حال دادرسي كيفري داشته باشند.
7 - كساني كه خود يا همسرانشان و يا يكي از اقراباي سببي يا نسبي تا درجه دوم از طبقه سوم او با يكي از اصحاب دعوا يا زوجه و يا يكي از اقرباي نسبي يا سببي تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسي مدني دارند.
8 - كارمندان دولت در حوزه ماموريت آنان .

مواردی که داور از بین می رود

مطابق ماده 481 قانون آئین دادرسی مدنی در موارد زير داوری از بين مي رود:
1 - با تراضي كتبي طرفين دعوا
2 - با فوت يا حجر يكي از طرفين دعوا

مواردی که رای داور باطل و قابلیت اجرایی ندارد

مطابق ماده 489 قانون آئین دادرسی مدنی راي داوري در موارد زير باطل است و قابليت اجرايي ندارد:
1 - راي صادره مخالف با قوانين موجد حق باشد.
2 - داور نسبت به مطلبي كه موضوع داوري نبوده راي صادر كرده است .
2 - داور خارج از حدود اختيار خود راي صادر نموده باشد .در اين صورتت فقط آن قسمت از راي كه خارج از اختيارات داور است ابطال مي گردد.
4 - راي داور پس از انقضاي مدت داوري صادر و تسليم شده باشد.
5 - راي داور با آن چه در دفتر املاك يا بين اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمي ثبت شده و داراي اعتبار قانوني است مخالف باشد.
6 - راي به وسيله داوراني صادر شده كه مجاز به صدور راي نبوده اند.
7 - قرارداد رجوع به داوري بي اعتبار بوده است .

مواردی که رای داور قابل اعتراض است

. رای صادره مغایر با قوانین موجود حق باشد.

. داور نسبت به مطلبی که موضوع رای نبوده رای صادر کرده باشد.

. داور خارج از حدود اختیارات و صلاحیت خود رای صادر کند.

. رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر شده باشد.

. رای داور با آنچه در دفتر املاک یا مابین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است ، مغایر باشد.

. رای توسط داوری صادر شده باشد که مجاز به صدور رای نبوده است.

. قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد.

چه مواردی قابل ارجاع به داوری نیست

مطابق ماده 496 قانون آئین دادرسی مدنی دعاوي زير قابل ارجاع به داوري نيست:
1 - دعواي ورشكستگي
2 - دعاوي واجع به اصل نكاح ، فسخ آن ، طلاق و نسب.

...