بررسی یک پرونده کیفری: ترک انفاق زن

بررسی یک پرونده کیفری: ترک انفاق زن (وکیل مهریه،وکیل نفقه،وکیل طلاق)

تعریف لغوی انفاق

این واژه از ریشه «ن ـ ف ـ ق» به معنای کم شدن، نابود شدن، هزینه کردن، مخفی کردن و پوشاندن است.

به‌موجب ماده 642 قانون مجازات اسلامی، «هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهد، یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یك‌روز تا پنج ماه حبس محكوم می‌نماید.» در این ماده دو جرم ترك انفاق زوجه و ترک انفاقافراد واجب النفقه غیر از زن، مورد جرم‌انگاری قرار گرفته است كه هر یك را جداگانه مورد بررسی قرار خواهیم داد.در حال حاضر با توجه به تصویب قانون حمایت خانواده ماده مذکور به شکل ذیل اصلاح شده است:

ماده۵۳ ـ هرکس با داشتن استطاعت مالي، نفقه زن خود را در صورت تمکين او ندهد(ترک انفاق) يا از تأديه نفقه ساير اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزيري درجه شش محکوم مي شود. تعقيب کيفري منوط به شکايت شاکي خصوصي است و درصورت گذشت وي از شکايت در هر زمان تعقيب جزائي يا اجراي مجازات موقوف مي شود.
تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه اي که به موجب قانون مجاز به عدم تمکين است و نيز نفقه فرزندان ناشي از تلقيح مصنوعي يا کودکان تحت سرپرستي مشمول مقررات اين ماده است.(ترک انفاق)

شرایط تحقق جرم ترک انفاق:

1- استطاعت مالی مرد

2- تمکین زوجه

شرح دادخواست (ترک انفاق)  :

در مورخ ....... خانم فاطمه .... به عنوان شاکی در کلانتری .... .......حضور یافت و شکایتی را تنظیم نمود مبنی بر اینکه همسرش آقای محمد ...... از مورخ ........ او را به اجبار از منزل مشترک بیرون کرده (ترک انفاق) و به شیوه های مختلف وی را مورد آزار و اذیت و فحاشی و هتک حرمت قرار داده است و شوهرم اعلام کرده است که می خواهد مرا طلاق دهد.

تحقیقات مقدماتی (ترک انفاق) :

در مورخ ...... از کلانتری ........از آقای محمد ...... دعوت شد تا در تاریخ ....... جهت ادای پاره ای توضیحات در کلانتری حاضر شود والا در صورت عدم حضور مراتب به دادسرا منعکس می شود . مجددا در مورخ ....... از کلانتری .........احضاریه ای برای شاکی و مشتکی عنه پرونده فوق ابلاغ گردید تا هر دو طرفین در مورخ ........ در کلانتری مزبور حاضر شوند.

در تاریخ فوق الذکر طرفین در کلانتری حاضر شدند و در ابتدا از آقای محمد ......... بازجویی شد که وی عنوان نمود که شکوائیه همسرم را به عنوان شاکی پرونده قبول ندارم و هیچ ضرب و شتم و اذیت و آزار در کار نبوده است و همسرم خودش منزل مشترک را ترک کرده است و در مورد نفقه ایشان هم من نفقه را دارم ولیکن ایشان قبول نکردند (ترک انفاق) . همچنین آقای فلاح عنوان کردند که همسرشان دارای ناراحتی روحی و روانی است و تا به حال سه بار خودکشی کرده است .

در تاریخ مزبور ........ خاله شاکیه به عنوان گواه ایشان اعلام کرد که در حدود دو ماه پیش به منزل خواهرم که مادر شاکیه می باشد رفتم و مشاهده نمودم که شاکیه در منزل مادرش می باشد و عنوان کرد که شوهرش او را از منزل بیرون کرده است و همچنین اطلاع دارم که آقای فلاح نفقه شاکیه را نپرداخته است .

ارجاع پرونده

در مورخ ...... پرونده فوق به همراه طرفین از کلانتری به شعبه ...... دادیاری دادسرای ناحیه ... ارسال شد .

در تاریخ مزبور شعبه هشتم دادیاری دادسرای عمومی وانقلاب در وقت فوق العاده تشکیل شد و طرفین هم حضور داشتند که شاکیه عنوان کرد که به شکایت خویش باقی است ولیکن آقای فلاح ادعای شاکیه را کذب محض اعلام کرد و عنوان کرد حاضر نیست شاکیه به منزل مراجعه کند زیرا امنیت ندارد .

قرار قبولی کفالت

دادیار شعبه ...... قرار ازادی اقای .... را به اتهام ترک نفقه به قید معرفی کفیل به مبلغ بیست میلیون ریال صادر نمود که دادستان هم با آن موافقت کرد و بدین گونه قرار قبولی کفالت متهم صادر می شود .

صدور کیفر خواست

در مورخ ........ سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ...... با توجه به: 1- اقرار ضمنی متهم 2- شکایت شاکی  3- گزارش مرجع انتظامی 4- سایر قرائن و امارات موجود در پرونده بزه انتسابی(ترک انفاق) متهم را محرز دانست و مستندا به ماده 642 ق . م . اسلامی قرار مجرمیت متهم را صادر کرد و دادستان محترم هم با قرار صادره موافقت نمود و کیفر خواست صادر می شود . ولیکن در مورد اتهام متهم مبنی بر ایراد ضرب و جرح نسبت به شاکیه با توجه به محتویات پرونده و قطع نظر از صحت و سقم قضیه و با استناد به بند الف ماده 177 ق . آ . د . ک دادگاههای عمومی و انقلاب قرار منع تعقیب صادر می گردد که قرار مزبور ظرف 10 روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است .

ابلاغ اخطاریه

در مورخ ........ از طرف شعبه ...... دادگاه عمومی کیفری برای شاکیه(زن) و مشتکی عنه(مرد) و نماینده دادستان مستقر در مجتمع قضایی اخطاریه ابلاغ می شود تا همگی در تاریخ ......... در شعبه مزبور حاضر گردند .

رای دادگاه

در مورخ ....... جلسه دادگاه در وقت مقرر تشکیل می گردد و دادگاه محترم با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام و مبادرت به صدور رای می نماید به شرح ذیل :

در خصوص اتهام متهم دایر بر ترک نفقه(ترک انفاق) نسبت به همسرش با توجه به شکایت شاکیه و اظهارات غیر موجه متهم و ملاحظه گزارش مامورین انتظامی و اظهارات مطلعین و کیفر خواست دادسرا و سایر قرائن و امارات موجود اتهام ایشان ثابت و محرز است و مستندا به ماده 642 قانون م . اسلامی باب تعزیرات و م 22 ق . م اسلامی به لحاظ وضع خاص متهم ، نامبرده به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس تعزیری به صندوق دولت محکوم می شود .

رای صادره حضوری است و ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی در محاکم تجدید نظر استان .... است

تحلیل حقوقی پرونده:

با توجه به اینکه در نظام حقوقی و قانون کشور ایران نفقه زن بر عهده شوهر می باشد خصوصا اینکه این مورد درباره زوجه ای که در عقد نکاح دائم مردی باشد مصداق قانونی دارد ( ماده 1106 ق . م ) در مورد پرونده مطروحه فوق نفقه شاکیه بر عهده مشتکی عنه قرار می گیرد که با توجه به اینکه قاضی محترم با استناد به م 642 ق . م اسلامی(ترک انفاق) رای فوق را صادر نموده است رای صادره با متن قانونی ماده 642 ق . م . اسلامی منافات دارد زیرا در شرح ماده مزبور ذکر شده که در صورت امتناع زوج از دادن نقه به زوجه در صورت استطاعت دادگاه زوج را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید در صورتیکه قاضی محترم فقط به دادن جزای نقدی از طرف متهم آن هم به صندوق دولت اکتفا نموده اند در حالیکه شاکیه با اینکه از نظر زمان و انرژی متحمل خسارت و ضرر و زیان خصوصا از جنبه معنوی گردیده است عملا از حقوق مادی و معنوی که باید برای زن محترم شمرد محروم مانده است (ترک انفاق) .

نکته :

در حال حاضر با توجه به تصویب قانون حمایت خانواده ماده 642 قانون مجازات نسخ و ماده 53 قانون مذکور (ترک انفاق)جانشین آن شده است.

ماده۵۳ ـ هرکس با داشتن استطاعت مالي، نفقه زن خود را در صورت تمکين او ندهد يا از تأديه نفقه ساير اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزيري درجه شش محکوم مي شود. تعقيب کيفري منوط به شکايت شاکي خصوصي است و درصورت گذشت وي از شکايت در هر زمان تعقيب جزائي يا اجراي مجازات موقوف مي شود.
تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه اي که به موجب قانون مجاز به عدم تمکين است و نيز نفقه فرزندان ناشي از تلقيح مصنوعي يا کودکان تحت سرپرستي مشمول مقررات اين ماده است.

...