ضمانتنامه شرکت در مناقصه و مزایده (Tender Guarantee/ Bid Bond)

 

شرکتها، سازمانها و موسسات دولتی معمولاً برای خرید یا فروش اموال خود از طریق مناقصه و مزایده و برای اجرای پروژهای خود یا تامین خدمات مورد نیاز خود از طریق مناقصه عمل می نمایند. اشخاص شرکت کننده در مناقصهو یا مزایده بایستی همراه با پیشنهاد خود ضمانت نامه ای به کار فرما تسلیم نمایند تا در صورت عدم انجام تعهد به نفع کار فرما ضبط گردد.

 

هنگامی که خریدار، انجام یک کار یا خرید یک نوع کالا را به مناقصهمی گذارد، برای آن که مطمئن گردد که شرکت کنندگان در مناقصهپیشنهادات سنجیده ای را ارائه می دهند و واقعاً قصد انجام کار را دارند، از آنها می خواهد که ضمانتنامه ای به همراه پیشنهادات خود ارائه دهند تا پیشنهادات آنها قابل بررسی باشد.

دلیل دیگر ضرورت اخذ این نوع ضمانتنامه آن است که بعضی از پیشنهاد دهندگان صرفاً به خاطر از میدان خارج کردن رقبای خود ممکن است قیمتهائی را پیشنهاد نمایند که به هیچ وجه به انجام آن قادر نباشند و لذا چنانچه مناقصه گذارنده احتیاط لازم را بعمل نیاورد، ممکن است نه تنها شرکتی که دارای قابلیت و توانایی کافی نیست، برنده مناقصه(یا مزایده) شود، بلکه مناقصه دهنده را نیز دچار هزینه های اضافی در این زمینه بنماید. بنابراین ضمانتنامهشرکت در مناقصه وسیله ای است که ریسک خریدار را در این مورد پوشش داده و حتی المقدور شرکت کنندگان در مناقصه را از دادن قیمت هایی که از عهده اجرای آن بر نمی‌آیند، برحذر می دارد. ضمانتنامهشرکت در مناقصه دارای مشخصات زیر است:

۱-مبلغ ضمانتنامه معمولاً  یک  تا پنج درصد ارزش کل قرارداد مورد ضمانت می باشد.

۲- دوره اعتبار یا مدت ضمانتنامهتا زمان عقد و امضای قرارداد و یا ارائه ضمانتنامه حسن انجام کار است که معمولاً سه تا شش ماه به طول می انجامد.

بنابر آنچه گفته شد مطالبه وجه ضمانتنامهشرکت در مناقصه به علل زیر ممکن است انجام شود:

الف- در صورتی که شرکت کننده پس از برنده شدن از قبول قرارداد خودداری نماید( یعنی از امضای قرارداد فروش یا انجام کار خود داری کند).

ب- ضمانتنامهحسن انجام کار را پس از عقد قرار داد، ارائه ندهد.

ج- پیشنهاد خود را قبل از سررسید آن پس بگیرد.
ب) ضمانتنامه شرکت در مزایده:

شرکتها، سازمانها و موسسات دولتی، خصوصی و یا اشخاص حقیقی معمولاً برای فروش اموال خود به بالاترین قیمت اقدام به برگزاری مزایدهمی نمایند. در این خصوص کارفرما جهت اطمینان از وصول پیشنهادات واقعی شرکت کننده در مناقصه و ارائه پیشنهادات سنجیده و مطلوب از لحاظ مشخصات فنی و قیمت از سوی ایشان، از اشخاص شرکت کننده در مزایده می خواهد که به همراه پیشنهاد خود، ضمانتنامهای به وی تسلیم نمایند تا در صورت برنده شدن در مزایده از عقد قرارداد مربوطه استنکاف نورزیده و مفاد و به شرایط پیشنهاد خود پایبند باشند.مزایده

ضمانت نامه پیش پرداخت

از این نوع ضمانتنامه برای موارد مختلفی استفاده می شود من جمله:

 

مهمترین کاربرد ضمانتنامهپیش پرداخت در خصوص قراردادهای پیمانکاری می باشد. برای شروع عملیات موضوعپیمان، جهت تجهیز کارگاه و یا تکمیل تجهیزات معمولا کًارفرما درصدی از مبلغ قرارداد را به پیمانکار تحت عنوان پیش پرداخت در مقابل اخذ ضمانتنامهای تحت همین عنوان پرداخت می نماید و این ضمانتنامهبه موازات پیشرفت کار و تهیه صورت وضعیت مرتباً از سوی کارفرما کاهش می یابد.ش

 

در بعضی از قراردادهای خرید و فروش، فروشنده درخواست می نماید که درصدی از ارزش کالای مورد قرارداد به صورت پیش پرداخت به او داده شود . به همین منظور برای آنکه اطمینان کافی وجود داشته باشد که فروشنده در مقابل وجه دریافت شده کالا را تحویل خواهد داد، از او خواسته می شود ضمانتنامه ای در قبال دریافت پیش پرداخت ارائه نماید. هدف از اینگونه پرداختها معمولاً آن است که فروشنده نقدینگی کافی برای خرید مواد و اجزاء مورد نیاز برای ساخت کالا داشته باشد و یا آن که بتواند هزینه حمل و نقل ماشین آلات به محل اجرای پروژه و دستمزد کارگران را پرداخت نماید.

 

در بعضی موارد نیز به علت آن که کالا منحصر بفرد و تنها مورد نیاز خریدار به خصوصی است، برای آن که فروشنده اطمینان بیشتری در شروع به انجام کار خود داشته باشد، در خواست پیش پرداختی به میزان ۱۰ یا ۲۰ درصد ارزش کالا را می نماید. زیرا چنانچه خریدار مزبور در حین اجرای قرارداد ناگاه از خرید این وسیله به عللی منصرف شود، فروشنده در فروش آن وسیله به مشتری دیگری دچار مشکلات زیادی خواهد شد و به همین علت در خواست پیش پرداخت می نماید تا از یک طرف خود پوششی کافی داشته باشد و از طرف دیگر خریدار نیز با این پرداخت تصمیم قاطع خود را به خرید اعلام نموده باشد و به سادگی قادر نباشد از تصمیم قبلی خود انصراف حاصل نماید. ضمانتنامه

 

در قراردادهائی که حمل به دفعات مجاز می باشد، معمولاً مبلغ ضمانتنامهپیش پرداخت به نسبت کالای تحویلی کاهش پیدا می کند و پرداخت نیز به نسبت کالای تحویل شده منهای درصدی که از آن پیش پرداخت شده است انجام می پذیرد. بعنوان مثال اگر ماشین آلاتی به ارزش ۱۰۰۰.۰۰۰ دلار خریداری شده باشد و ۲۰ درصد آن پیش پرداخت شود و در حمل اول ۳۰ درصد کل کالا حمل گردد، مبلغی که از بابت این حمل باید پرداخت شود در اصل باید ۳۰۰.۰۰۰ باشد ولی چون ۲۰ درصد آن قبلاً پرداخت شده بنابراین :       ۶۰۰۰۰=۲/۰×۳۰۰۰۰۰              ۲۴۰۰۰۰=۶۰۰۰۰-۳۰۰۰۰۰

 

نکته۱: مدت زمان اعتبار ضمانتنامه پیش پرداخت معمولاً تا زمانی است که قرار داد اجرا گردد و در اعتبارات اسنادی حداقل یک ماه بعد از انقضای سررسید اعتبار خواهد بود.

 

نکته۲: مبلغ پیش پرداخت بسته به توافق طرفین متغیر بوده ولی معمولاً حدود ۵  تا ۲۵ درصد کل مبلغ اعتبار است.

 

نکته۳: در بعضی از پروژه ها و یا کارخانه ها دیده می شود که یک قطعه کوچک در راه اندازی آن پروژه و یا آن کارخانه نقش اساسی بازی می کند و ممکن است فروشنده تحویل آن را تا آخرین لحظه تحویل کل کارخانه یا پروژه به تأخیر اندازد؛ لذا چنانچه چنین قطعه و یا نقشه ای تحویل نگردد، ممکن است استفاده از کارخانه دچار اشکال گردد و یا با هزینه زیادی را به بار آورد. بنابراین در چنین مواردی بهتر است ضمانتنامه پیش پرداخت تا لحظه تحویل کامل پروژه و یا کارخانه مورد قرارداد، قابل کاهش نباشد تا خریدار اهرم کافی جهت کنترل قرارداد در دست داشته باشد.ضمانتنامه

شرایط مشتری و ارکان ضمانت نامه های بانکی

 معمولا برای صدور ضمانت نامه بانکی ابتدا با تشکیل پرونده اعتباری ، وضعیت مشتری در بانک مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد . اگر در بررسیهای کارشناسی شرایط مورد نظر بانک احراز نماید به درخواست مشتری مبنی بر صدور ضمانت نامه پاسخ مثبت داده می شود.

موارد حائز اهمیت در بررسی ها بشرح زیر خلاصه می شود:

• ضمانت نامهدرخواستی متناسب با نوع فعالیت مشتری باشد.
• مشتری دارای قابلیت انجام کار باشد یعنی تجربه ، تخصص، توانایی و امکانات لازم برای انجام کار مربوطه را داشته باشد.
• مشتری امکان ارائه وثایق مورد نظر بانک را داشته باشد .

 

شرایط کلی و عمومی برای صدور ضمانت نامهها در بانک

پس از آشنایی با انواع ضمانت نامه بانکی با شرایط کلی و عمومی برای صدور هر ضمانت نامه توسط بانک بشرح زیر اشاره خواهد شد:

• متقاضی می باید اهلیت انجام مفاد قرارداد با کارفرما را داشته باشد.
• نوع و مبلغ ضمانت نامه بایستی مشخص باشد .
• ذینفع ضمانت نامه باید معین باشد .
• و مبلغ وثایق ضمانت نامه باید معلوم باشد.
• کارمزد ضمانت بر اساس تعرفه بانک مرکزی ج.ا.ا مشخص می گردد .
• مدت ضمانت نامه تعیین گردد .

 

طرفین و ارکان ضمانت نامه به شرح زیر می باشند:

• دستور دهنده ( یا متقاضی ضمانت نامه یا ضمانتخواه یا مضمون عنه )
• بانک ضامن یا صادر کننده ضمانتنامه
• ذینفع ضمانتنامه یا مضمون له وجه الضمان (مبلغ ضمانت نامه)
• موضوع ضمانت نامه
• سررسید (روز پایان ضمانت نامه)