تغییر نام (چگونه نام یا نام خانوادگی را تغییر دهیم)

برابر ماده 997 قانون مدنی :

تغییر نام  : هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد. بموجب ماده 40 قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا" با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود .

برابر ماده 41 قانون ثبت احوال :

- نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر می باشد .

- دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل نام خانوادگی خاصی بنام او ثبت و مختص او شناخته شده باشد .

- حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می شود ، دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی اومی‌توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آنکه محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد بدهند .

اشخاص می توانند در موارد ذیل درخواست تغییر نام خانوادگی نمایند :

1- نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد . مانند : دو اصل تهرانی ، علی نژاد مطلق ، عدنان تکان تپه تهرانی ، آحسینی پور ، طباطبائی ط .

2- نام خانوادگی از واژه های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد . مانند : گدا پور ، پدر سوخته ، لش .

3- نام خانوادگی از واژه های خارجی باشد . مانند : علی اف برای ایرانیان غیر مهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان .

4- نام خانوادگی های مذموم که مغایر ارزشهای فرهنگ اسلامی باشد .

5- اسامی محل بطور مطلق و مضاف . : مانند کرجی ، افخمی تبریزی .

تبصره1 : حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد . مانند حسینی شیرازی به حسینی یا اکبری علی آبادی به اکبری .

تبصره 2 : حذف نام ایلات و عشایر و حِرف و مشاغل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات دارنده حق تقدم نیز انجام خواهد شد مانند : کوراوند به رسولی و محمدی نقاش به محمدی

6- واژه هائی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر ، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق باشد مانند : سرهنگ ، شهردار .

7- استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه تا زمانی که در قید زوجیت می باشد با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است . در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می شود . پس از فوت همسر تا زمانیکه زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می‌تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده نماید یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.

8- در صورتیکه نام خانوادگی پدری تغییر یابد ، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از 18 سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود .

9- هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده 41 قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند .

هر یک از اشخاص زیر که دارای نام خانوادگی قابل تغییر باشند می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام نمایند .

1 - اشخاص 18 سال به بالا .

2 - اشخاص کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .

3 - پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال در صورتیکه نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.

4 - قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .

تغییر نام

طبق قانون ثبت احوال، هر اسم، از نام و نام خانوادگی تشکیل شده و آثار حقوقی متعددی دارد. باید بدانید که اسم هایی که تخلص می شود، کنیه و نام تجاری مشمول قانون ثبتی نمی‌شود. از آنجایی که استفاده از نام و فامیل حق و تکلیف به همراه دارد و فرد باید با همان نام خود را به مراجع قضایی معرفی و اسناد خود را با همان نام امضا کند، تغییر نام و انتخاب نام دیگر، می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

به گزارش پایگاه آموزشی مهداد، هراسم و فامیلی با خود داستانی به همراه دارد، گاهی نشان دهنده شغل آباء و اجدادی است، گاه روایت کننده موقعیت اجتماعی خاص است و گاه اعتقادات مذهبی دارنده آن را به رخ شنونده می کشد. کم نیستند افرادی که به دلایل مختلف اقدام به تغییر این هویت می کنند. اگر دوست دارید بدانید که نام‌خانوادگی چگونه تغییر می کند و از چه نام‌هایی نمی توان استفاده کرد، این گزارش را بخوانید.

طبق قانون ثبت احوال، هر اسم، از نام و نام خانوادگی تشکیل شده و آثار حقوقی متعددی دارد. باید بدانید که اسم هایی که تخلص می شود، کنیه و نام تجاری مشمول قانون ثبتی نمی‌شود. ضمن آن که ملوک زاده هایی که به القاب خود افتخار می کنند، باید بدانند که به موجب قانون الغای القاب مصوب ۱۳۰۴ تمامی القاب مانند: فخرالدوله، امین الملک و امثال اینها؛ هیچ گونه ارزش قانونی ندارند. از آنجایی که استفاده از نام و فامیل حق و تکلیف به همراه دارد و فرد باید با همان نام خود را به مراجع قضایی معرفی و اسناد خود را با همان نام امضا کند، تغییر نام و انتخاب نام دیگر، می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

مرجع رسیدگی

هرگونه تغییر دراطلاعات شناسنامه ای چه از نوع تغییر نام و نام خانوادگی باشد و چه از جنس تغییر تاریخ تولد باید در هیئت حل اختلاف ادارات ثبت احوال مطرح و رسیدگی شود. طبق قانون، هیئت های حل اختلاف می توانند درباره تصحیح اشتباهات مندرج در دفاتر ثبت کل، ابطال اسناد و شناسنامه‌هایی که غیر ایرانی‌ها از آنها استفاده می‌کنند، رفع اشتباهات ناشی از ثبت وقایع حین نوشتن، ابطال اسناد مکرر(وقتی برای یک نفر چند شناسنامه صادر می شود)موهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنسیت صاحب سند، تغییر نام های ممنوع (مانند اسامی زاید، غیرضروری و غیرشرعی مثل پسوندهای دوله و سلطنه یا اسامی مثل شمر، یزید و …) و حذف کلمات زاید و غیرضروری یا کلماتی که بر اثر اشتباه در نگارش به وجود آمده، رای صادر کنند. البته مطابق قانون اگر شناسنامه فردی در خارج از کشور صادر شود یا فردی که شناسنامه اش در ایران صادر شده اما حالا مقیم خارج از کشور است، دعاوی اش در دادگاه عمومی تهران رسیدگی خواهد شد.(تغییر نام)

آزادی محدود انتخاب نام

در کل، انتخاب نام برابر قانون در کشور ما آزاد است. اما این آزادی شروطی دارد به موجب تبصره ۱ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال سال۱۳۶۳ انتخاب نام‌های مستهجن یا اسم‌هایی که که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود، همچنین انتخاب نام خانوادگی افراد لشکری و کشوری نیز ممنوع بوده و فرد باید حین انتخاب نام و نام خانوادگی، این موارد را در نظر بگیرد. البته براساس تبصره ۳ همان ماده قانونی، انتخاب نام کوچک برای اقلیت‌ها، محدود به رعایت معیارهای پذیرفته شده در فرهنگ دینی آنان است. در کل آنهایی که به اسم کوچکشان اعتراض دارند، بعد از رسیدن به سن قانونی می توانند اسم دلخواهشان را انتخاب کنند.(تغییر نام)

کسی که قصد این کار را دارد، حتما سر و کارش به شورای عالی ثبت احوال خواهد افتاد، چون این شورا مسوول مستقیم تشخیص اسامی ممنوع است. پس کسی که قصد تغییراسمش را دارد، باید درگام نخست نام دلخواه خود را که مورد تایید نیز باشد، انتخاب کند و پس از آن درخواست خود را درقالب فرم درخواست نام کوچک به دادگاه محل اقامتش یا بخش صادرکننده سند سجلی ارایه دهد. هزینه انجام این کار نیز مانند هزینه دعاوی، غیرمالی است.(تغییر نام)

 

چه نام‌هایی را می توان تغییر داد؟

درست است که برخی از اسم‌ها در قانون ممنوع هستند، اما بررسی نام های ثبت شده در کشور نشان می دهد که کم نیستند افرادی که اسم های ممنوع را برای خود یا فرزندشان انتخاب می کنند. نام‌هایی که مغایر با ارزش‌های انسانی است مانند گرگ قوچی و …، نام هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر است همچون لات، خونریز، چنگیز و …، نام هایی که موجبات اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه شود همچون: وانوشکا، ژاکاردو، شاهدوست و ...، نام هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن درجامعه قابل پذیرش نیست همچون صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا و …، اسامی نامتناسب با جنس همچون ماشاالله برای دختران و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای پسرها نیز از جمله نام های نامناسب قابل تغییر هستند.(تغییر نام)

براساس ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره های آن، انتخاب این‌ نام ها و اسم هایی مانند آن ممنوع و دارندگان می توانند آن را تغییر دهند. حذف کلمات زاید و غیر ضروری در نام اشخاص همچون قلی، غلام، گرگ، زلف و قوچ، تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که به دلیل نا آشنایی مامور با لهجه‌ها والفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده همچون زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا … از جمله دیگر مواردی هستند که مشمول تغییر نام خانوادگی می‌شوند.(تغییر نام)

انتخاب نام دیگران ممنوع

گاهی پیش می آید که فرد برای تغییرنام خانوادگی خود اسم دیگری را اتخاذ می کند. باید بدانید که نام خانوادگی یک حق برای فرد ایجاد می کند که مورد حمایت قانونی نیز هست، به همین دلیل اگر کسی برای تغییر نام ، اسم خانوادگی شما را کپی کرد می توانید علیه او در دادگاه اقامه دعوا کرده و دادگاه نیز رای تغییر نام خانوادگی آن شخص را صادر خواهد کرد.(تغییر نام)

نام خانوادگی، ارث می رسد

اسم یک حق غیرمالی و غیرقابل انتقال است، البته فامیلی بعد از مرگ دارنده، به وراث قانونی به ارث می رسد و وارث می تواند علیه شخصی که نام خانوادگی او را بدون مجوز قانونی انتخاب کرده، شکایت کنند. تنها در صورتی می توان نام خانوادگی متوفی را برداشت که تمامی وراث نسبت به این موضوع توافق داشته باشند.(تغییر نام)

مجوز تغییر نام‌ خانوادگی

هرفرد می‌تواند پس از رسیدن به سن قانونی (۱۸ سالگی)، نام خانوادگی خود را تغییر دهد. فقط نباید نام فامیلی متعلق به فرد دیگری باشد یا اگر هست باید با اجازه دارنده نام، این تغییر صورت گیرد. اگر پدر، نام خانوادگی خود را تغییر دهد، این نام برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر محقق می شود. فرزندان بالای ۱۸سال هم می توانند با گرفتن اجازه نامه از پدر، نام خانوادگی جدید را داشته باشند. دراین بین زن می تواند نام خانوادگی همسر خود را با دریافت اجازه نامه از مرد و در زمان ازدواج کسب کند. البته در صورتی که مرد از درخواست خود انصراف دهد، فامیلی از روی زن برداشته و وی به نام خانوادگی قبلی خود برمی گردد.(تغییر نام)

اگر نام خانوادگی خود را دوست ندارید

برای تغییر نام خانوادگی نیز شرایطی وجود دارد، افرادی که نام خانوادگی آنها از واژه‌های نامناسب تشکیل شده است، افرادی که نام خانوادگی طولانی و چند بخشی دارند همچون خنجری برارعز یزی، فلاح ناگزیر و نظایر آن نام‌هایی که از واژه های خارجی بوده یا با آن ترکیب شده است همچون علی اف یوهانسون، چارلتون، جلیلسون و غیره. نام‌های خانوادگی تشکیل شده از القاب لشکری و کشوری مانند سرهنگ، خان، مهندس و نظایر آن، نام های خانوادگی قابل تغییر هستند. همچنین اگر فردی از خانواده محکومیت جزایی داشته باشد و داشتن نام خانوادگی وی موجب ننگ و آزار دیگر اعضای خانواده شود، اعضای خانواده می توانند نام خود را تغییر دهند. به یاد داشته باشید نام خانوادگی براساس قانون ایران تنها از پدر به فرزند منتقل می شود، اگر فرزند ناشی از رابطه نامشروع باشد، پدر نامشروع بوده و درحکم پدر نامعلوم است و نام خانوادگی مادر به طفل داده می‌شود. با این وجود، هیئت عمومی دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه شماره ۴۱۷ که از لحاظ حقوقی و قانونی قابل توجه است، این نظر را نپذیرفته و با توجه به اینکه زانی پدرعرفی طفل به شمار می آید، او را مکلف به تمامی تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه برای طفل دانسته است. از این رای چنین بر می آید که فرزند نامشروع می تواند از نام خانوادگی پدر طبیعی خود بهره‌مند شود و از این لحاظ تفاوتی بین اطفال دیگر ندارد. در این بین اگر پدرطفل نامعلوم باشد، برابر تبصره ماده ۱۶ قانون ثبت احوال، نام خانوادگی مادر به طفل داده می‌شود و در صورتی که پدر و مادر نامعلوم باشند، مسوولان نامی را برای طفل انتخاب کرده و به او نسبت می‌دهند.(تغییر نام)

تغییر تاریخ تولد

گذشت آن زمانی که پدرومادرها، شناسنامه طفل را ۵ سال بزرگتر یا کوچکتر می گرفتند و تاریخ تولد بچه هیچ ربطی به روزی که به دنیا آمده بود نداشت. این روزها دیگر کمتر اتفاق می افتد که نوزادی متولد شود و والدینش تاریخ ولادتش را با تفاوت در شناسنامه اش ثبت کنند. به همین دلیل است که قانون برای تغییر تاریخ تولد، کمی سختگیرانه تر برخورد کرده و این کار مانند تغییر نام کوچک و بزرگ به راحتی صورت نمی‌گیرد. این کار ریزه کاری های قانونی بسیاری دارد که باعث می شود برخی متقاضیان به خواسته شان نرسند. طبق قانون اگر فرد متقاضی مدعی شود که اختلاف سن واقعی او با سن مندرج در شناسنامه اش بیشتر از ۵ سال است، باید به کمیسیون تشخیص سن که درفرمانداری شهرستان محل صدور مستقر است مراجعه کند. هر فرد صاحب شناسنامه البته تنها یکبار درطول عمرش می تواند سن مندرج در شناسنامه اش را تغییر دهد که این تغییر نیز می تواند برای افزایش یا کاهش سن، آن هم فقط با ۵ سال اختلاف باشد. در این میان عده ای هستند که مدعی اند سن محاکم عمومی واقعی شان با سن شناسنامه ای شان کمتر از ۵ سال با هم اختلاف دارد که این افراد دیگر نیازی به مراجعه به کمیسیون تشخیص سن ندارند، چون مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به دعوای آنها، محاکم عمومی دادگستری است.

ماده 20 قانون ثبت احوال کشور

- انتخاب نام با اعلام کننده است ، برای نام گذاری یک نام ساده یا مرکب ( حسین ، محمد مهدی ، و مانند آن ) که عرفاً یک نام محسوب می شود انتخاب خواهد شد.

- انتخاب نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است .

- تشخیص نامهای ممنوع با شورایعالی ثبت احوال می باشد و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان اعلام میکند .

- انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است .

- ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت گردد الزامی است ، مگر کسانیکه خود را سید ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود .

نامهای قابل تغییر بشرح ذیل می باشد

بموجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نامهای زیر ممنوع و دارندگان آنها می توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند .

1 - نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد .مانند : " عبدالات ، عبدالعزی " ( لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است )

2 - اسامی مرکبی که عرفا" یک نام محسوب نمی شوند ( اسامی مرکب ناموزون ) مانند : " سعید بهزاد ، شهره فاطمه ، حسین معروف به کامبیز و ...."

3 - عناوین - اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان .مانند : " سروان ، سرتیپ ، دکتر ، شهردار و یا سروان محمد و و شهردار علی "

4 - القاب - اعم از ساده و مرکب . مانند : " ملک الدوله ، خان ، یا شوکت الملک ، حاجیه سلطان و سلطانعلی "

5 - اسامی زننده و مستهجن - زننده و مستهجن آندسته از نامهائی است که بر حسب زمان ، مکان یا مورد بدلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورایعالی برسد .

5 - 1 - نامهائیکه معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی است . مانند : گرگ ، قوچی و ...."

5 - 2 - نامهائیکه با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد . مانند " لات ، خونریز ، چنگیز و ... "

5 - 3 - نامهائیکه موجبات اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه گردد . مانند : " وانوشکا ، ژاکاردو ، شاهدوست و .... "

5 - 4 - نامهائیکه موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد . مانند : " صد تومانی ، گت آقا ، کنیز ، گدا و ... "

6 - اسامی نامتناسب با جنس . مانند : " ماشاءاله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور"

7 - حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص . مانند : " قلی ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ "

8 - تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنائی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده . مانند : " زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا ... "

9 - هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده .

10 - هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده .

11 - تغییر نامها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان ، اسمعیل به اسماعیل ، اسحق به اسحاق و ...

12 - تغییر نام کسانیکه با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند .

13 - تغییر نام کسانیکه نام آنها اسامی ایام هفته باشد

14 - تغییر نام کسانیکه تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است . پیشوند " عبد " خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آنرا بنماید .

هر یک از اشخاص زیر با رعایت موارد نامهای قابل تغییر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام نمایند .

1 - اشخاص 18 سال به بالا .

2 - افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .

3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال.

4- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.

.....